Nowy artykuł dr Doroty Wiśniewskiej w Orbis Linguarum, vol. 59/2025

Ukazał się najnowszy artykuł dr Doroty Wiśniewskiej: La foi, la religion et la tolérance chez les femmes des élites en France et en Pologne-Lituanie au XVIIIe siècle,
Orbis Linguarum, vol. 59/2025

Autorka rozpoczyna od dwóch pozornie odległych wydarzeń epoki Oświecenia: sprawy Jean’a Calasa w Tuluzie (1761–1762) oraz napięć polityczno-religijnych w Rzeczypospolitej, które doprowadziły do konfederacji radomskiej i barskiej. Na ich tle bada postawy kobiet z elit wobec wiary, nietolerancji i konfliktów wyznaniowych.

Dr Wiśniewska analizuje korespondencję i ukazuje głęboką, choć różnie uwarunkowaną religijność kobiet elit francuskich i polsko-litewskich. Wiara – szczególnie silna w Rzeczypospolitej – wynikała z wychowania, otoczenia społeczno-politycznego i roli Kościoła, a zarazem stanowiła ważny mechanizm radzenia sobie z trudnymi doświadczeniami. Mimo pobożności kobiety potrafiły jednak krytycznie oceniać władze kościelne, a w obu krajach opowiadały się za pokojową koegzystencją wyznań i wolnością kultu. W Rzeczypospolitej idea tolerancji była słabsza niż we Francji, co wiązało się m.in. z ingerencją mocarstw obcych i wzmacnianiem lęku przed „innym”, wykorzystywanym politycznie do osłabiania reform.

W tekście zastosowano narzędzia cyfrowe. Automatyczna transkrypcja rękopisów, w programie Transkribus, pozwoliły Autorce dostrzec treści, które mogłyby pozostać niewidoczne przy tradycyjnych metodach.